Ik veerde even op, of nee: ik zakte even in toen ik drie weken geleden in deze krant bij het begin van de Kinderboekenweek een stukje zag verschijnen onder de kop 'Mijn kind geniet van luisterboeken, maar is een papieren boek niet beter?' Gelukkig kon ik bij de antwoorden op deze vraag van een onzekere vader - of is dat een pleonasme? - wel opveren. Want: 'Uit een grote overzichtsstudie gepubliceerd in Educational Psychology Review blijkt dat luisterboeken vooral bij zwakkere lezers een positief effect hebben op tekstbegrip', zegt Roel van Steensel, hoogleraar leesgedrag aan de Vrije Universiteit in Amsterdam.

Weten we ook weer dat er een leerstoel leesgedrag bestaat, en dat biedt denk ik perspectief op een leerstoel luistergedrag (ik noem geen namen). Vooral beginnende lezers 'zijn (...) bezig met het ontcijferen van de woorden, waardoor ze niet toekomen aan het nadenken over de tekst zelf. Met audioboeken neem je die drempel weg.' Van het mechanisme van ontcijfering was ik onlangs nog getuige toen een moeder in mijn omgeving zich met haar brugklasdochter op de voorbereiding van de allereerste toetsweek stortte en al bij de eerste zin van het eerste hoofdstuk van het geschiedenisboek voor onoverkomelijke problemen werd gesteld toen ze voorlas: 'De vroegste boeren...' 'Wat zijn de vroegste boeren?', klonk het. Tja, boeren die vroeger opstaan dan Johan Remkes, zou ik zeggen, maar het kwaad was al geschied. Er is kortom luisterwerk te verzetten, ouders van Nederland. De ontlezing kunnen we nooit meer keren, de ontluistering (ha!) ligt nog eeuwen voor ons.

De Kinderboekenweek ligt achter ons, maar een Gouden Griffelwinnaar is voor de eeuwigheid. Dit jaar won Yorick Goldewijk die prijs met Films die nergens draaien. Pjotr van Lenteren noemde de keuze van de jury voor dit boek in deze krant 'een prettig toegankelijke, kansrijke gooi naar een eigentijdse klassieker over een onderwerp dat jonge lezers echt lijkt bezig te houden'. Bas Westerweel, iedereen wordt oud, maar zijn stem trekt zich daar niets van aan, leest fris voor en houdt de aandacht vast.

Ik weet niet of ik jonge luisteraars nu meteen voor de leeuwen gooi, maar er is ook een luisterboek voor de jongere generatie van de veelgelezen Israëlische filosoof Yuval Noah Harari, met de inspirerende titel Hoe wij het machtigste dier op aarde werden. Dat klinkt positief, maar dat is het natuurlijk niet, want Harari behandelt hier voor kinderen de vraag hoe het kan dat de mens begon als een van de vele diersoorten, inmiddels gevorderd is tot uitroeier van de meeste en samen met de kakkerlak strijdt om 'wie het laatste lacht, lacht het best'. Waarom zijn we niet gewoon de vroegste boeren gebleven? Het antwoord wordt voorgelezen door Rik van de Westelaken.

Tot slot wat perspectief, want of je nu vroegste boer bent of een ontcijferende lezer, je moet ergens naartoe. En dat ergens is voor de volgroeide luisteraar misschien wel het boek De grote cirkel van Maggie Shipstead, dat in deze krant vijf sterren kreeg en dat de recensent alleen met de grootste moeite kon wegleggen. Het boek staat deze maand ook centraal in de Volkskrant Leesclub, dus ik hoef er verder weinig over te vertellen. Grote Amerikaanse Roman die decennia omspant, verhaalt over een vrouwelijke piloot die van de aardbodem verdwijnt en een actrice die zestig jaar later de rol van de pilote moet spelen in een tv-serie over dier leven. De roman stond vorig jaar op de shortlist van de Booker Prize, werd dit jaar in het Nederlands vertaald, en is nu voorgelezen door Esther Floor. We zijn het machtigste dier op aarde en we luisteren naar dit boek.

Hugo Blom leidt u door de wereld van het luisterboek. Pjotr van Lenteren doet dat volgende week over jeugdboeken. Rob van Scheers praat u daarna bij over thrillers.